به نقل از «خبرگزاری آریا»

چطور سيستم ايمني بدنتان را تقويت کنيد

تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۶ | کد خبر: ۲۳۸۶۲۴۵۹

خبرگزاري آريا -
سيستم ايمني بدن به طور کل نقش بسيار مهمي در دفاع از بدن درمقابل ميکروارگانيسم‌هايي دارد که موجب بيماري مي‌شوند. اما گاهي اوقات شکست مي‌خورد: ميکروبي وارد بدن شده و باعث بيمار شدنتان مي‌شود. آيا مداخله در اين فرايند امکان‌پذير است و مي‌توانيد سيستم ايمني بدنتان را قوي‌تر کنيد؟

اگر رژيم‌غذايي‌تان را بهتر کنيد چه؟ مصرف بعضي ويتامين‌ها و داروهاي گياهي مفيد است؟ آيا مي‌توانيد تغييراتي در سبک و روش زندگيتان ايجاد کنيد که واکنش سيستم‌ايمني بدنتان را بهتر کند؟

فکر تقويت کردن سيستم ايمني بدن بسيار وسوسه‌کننده است اما توانايي انجام آن به دلايل مختلف دشوار است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سيستم ايمني بدن، دقيقاً همان چيزي است که از نامش پيداست: يک سيستم است نه يک موجوديت واحد. اين سيستم براي اينکه درست عمل کند نياز به هماهنگي و توازن دارد. هنوز چيزهاي زيادي هست که محققان درمورد ريزه‌کاري‌ها و ارتباطات واکنش ايمني بدن نمي‌دانند و هنوز هيچ ارتباط مستقيم مشخصي بين سبک زندگي و تقويت عملکرد ايمني بدن به اثبات نرسيده است.

اما اين به آن معنا نيست که سبک زندگي بر عملکرد سيستم ايمني بدن هيچ تاثيري ندارد و نبايد تحقيقاتي روي آن انجام شود. محققان بسياري روي اثرات رژيم‌غذايي، ورزش، سن، استرس رواني، مکمل‌هاي گياهي و ساير عوامل بر واکنش ايمني هم در حيوانات و هم انسان‌ها کار مي‌کنند.

با اينکه به نتايج جالبي دست پيدا کرده‌اند اما اين تحقيقات هنوز کامل نيستند. دليل آن اين است که محققان هنوز سعي دارند نحوه عملکرد سيستم ايمني و نحوه تفسير سنجش‌هاي عملکرد ايمني را دريابند. بخش‌هاي زير به بررسي بعضي از مهمترين تحقيقات در اين زمينه مي‌پردازد. در حال حاضر مي‌توان گفت که سالم زندگي کردن راهکار خوبي براي تقويت سيستم ايمني بدن به شمار مي‌رود.

راهکارهاي زندگي سالم
اولين اقدام شما اين است که سبک زندگي سالمي براي خود انتخاب کنيد. به کار بستن راهکارهاي زير بهترين قدم براي تقويت سيستم ايمني بدنتان است. هر قسمت از بدن، از جمله سيستم ايمني، وقتي دربرابر تهاجم‌هاي محيطي محافظت شود و با راهکارهاي زير براي سالم‌تر زندگي کردن تقويت شود، بهتر عمل خواهد کرد:
• سيگار نکشيد.

• در برنامه‌غذايي‌تان از مقدار زيادي ميوه‌، سبزيجات و غلات کامل استفاده کنيد و تا جايي که مي‌توانيد کمتر چربي اشباع مصرف کنيد.

• مرتب ورزش کنيد.

• وزنتان را در محدوده سلامت نگه داريد.

• فشارخونتان را کنترل کنيد.

• اگر مشروبات الکلي مي‌نوشيد، به تعادل مصرف کنيد.

• به اندازه کافي بخوابيد.

• براي جلوگيري از عفونت و بيماري اقداماتي مثل شستشوي مرتب دست‌ها و شستن کامل گوشت‌ها را به کار ببنديد.

• آزمايشات پزشکي مربوط به گروه سني‌تان را به طور منظم انجام دهيد.

زودباور نباشيد
محصولات بسياري در بازار ادعا مي‌کنند که سيستم ايمني بدنتان را تقويت خواهند کرد. اما مسئله تقويت سيستم ايمني واقعاً معني ندارد. درواقع، بالا بردن تعداد سلول‌هاي بدنتان --سلول‌هاي ايمني يا هر سلول ديگر -- چندان کار خوبي نيست. بعنوان مثال، ورزشکاراني که دوپينگ خون مي‌کنند --براي بالا بردن تعداد سلول‌هاي خوبي و تقويت عملکرد خود خون تزريق مي‌کنند-- در معرض خطر سکته قرار مي‌گيرند.

تلاش براي افزايش سلول‌هاي ايمني بسيار پيچيده است زيرا سيستم ايمني بدن انواع مختلفي سلول دارد که به طرق مختلف به ميکروب‌هاي مختلف واکنش مي‌دهند. از کجا بايد بدانيد که کدام سلول‌ها را تقويت کنيد و تا چه تعداد؟ تا امروز حتي دانشمندان پاسخ اين سوال را نمي‌دانند. آنچه مشخص است اين است که بدن به طور منظم سلول ايمني مي‌سازد. مطمئناً تعداد لمفوسيت‌هايي که مي‌سازد بيشتر از آن تعدادي است که بتواند مصرف کند. اين سلول‌هاي اضافي از طريق فرايند طبيعي مرگ سلول‌ها که آپوپتوز ناميده مي‌شود از بين مي‌روند. هيچکس نمي‌داند که سيستم ايمني به چه تعداد سلول يا چه نوع سلولي نياز دارد تا به طور مطلوب عمل کند.

اطلاعات دانشمندان درمورد قسمت بد قضيه بيشتر است. وقتي در بيماران مبتلا به ايدز و HIV تعداد سلول‌هاي T به پايين‌تر از حد مشخصي نزول مي‌کند، فرد بخاطر اينکه سيستم ايمني او سلول T کافي براي مقابله با عفونت را ندارد، بيمار مي‌شود. بنابراين يک عدد حداقلي وجود دارد که با کمتر از آن سيستم ايمني نخواهد توانست کار خود را انجام دهد. اما اينکه چه تعداد سلول T کافي است و يا بالاتر از چه تعدادي عملکرد سيستم ايمني مطلوب خواهد بود را هيچکس نمي‌داند.

محققان بسياري در تلاش براي بررسي تاثيرات عوامل مختلف -- از موادغذايي و مکمل‌هاي گياهي گرفته تا ورزش و استرس -- بر سيستم ايمني هستند. بعضي روي ترکيبات خوني مثل لمفوسيت‌ها يا سيتوکين‌ها آزمايش مي‌کنند. اما تا به اينجا هيچکس به درستي نمي‌داند که اين اقدامات براي توانايي بدن شما براي مقابله با بيماري‌ها چه مفهومي دارد.

يک رويکرد علمي ديگر بر تاثير ايجاد برخي تغييرات در سبک زندگي بر ايجاد بيماري مي‌پردازد. اگر تحقيقي تعداد بيماري‌هاي به طور قابل‌توجه کمتري را نشان دهد، محققان بررسي مي‌کنند که سيستم‌ايمني به طريقي تقويت شده است يا خير. براساس اين تحقيقات، شواهد و مدارکي وجود دارد که بااينکه نمي‌تواند يک رابطه مستقيم بين يک سبک زندگي خاص و تقويت واکنش ايمني بدن نشان دهد اما مي‌تواند حداقل ثابت کند که ارتباطاتي بين آن وجود دارد.

سن و ايمني
يکي از مسائلي که در زمينه سيستم ايمني بدن مطالعه مي‌شود اين است که سيستم ايمني با بالاتر رفتن سن چطور عمل مي‌کند. محققان باور دارند که فرايند پير شدن تا حدي به کاهش توانايي ايمني بدن مي‌انجامد و درنتيجه فرد بيشتر دچار عفونت‌ها، بيماري‌هاي التهابي و سرطان مي‌شود. با بالاتر رفتن سن اميد به زندگي در کشورهاي پيشرفته، احتمال بيماري‌هاي مربوط به پيري نيز کاهش يافته است.

بااينکه افراد بسياري سالم پير مي‌شوند اما تحقيقات مختلفي نشان مي‌دهد که افراد سالخورده درمقايسه با افراد جوان، بيشتر درمعرض ابتلا به بيماري‌هاي عفونت هستند. عفونت‌هاي ريوي، آنفولانزا و ذات‌الريه ازجمله علل مرگ در افراد بالاي 65 سال در سراسر جهان است. هيچکس مطمئن نيست که دليل اين اتفاق چيست اما بعضي دانشمندان تصور مي‌کنند که اين بالا رفتن احتمال خطر با کاهش تعداد سلول‌هاي T که احتمالاً بخاطر کوچک و ضعيف شدن غده طيموس با بالا رفتن سن و توليد سلول T کمتر براي مقابله با بيماري‌ها مي‌باشد.

ضعيف شدن غده طيموس از يک سالگي شروع مي شود؛ اينکه اين کاهش عملکرد طيموس علت کاهش سلول‌هاي T را توجيه مي‌کند يا اينکه تغييرات ديگري هم در اين زمينه نقش دارند يا خير هنوز مشخص نيست. دانشمندان ديگري دوست دارند بدانند که آيا مغز استخوان براي توليد سلول‌هاي بنيادين که موجب افزايش سلول‌هاي ايمني بدن مي‌شود ضعيف مي‌شود يا خير.

محققان دانشگاه آرکانزاس به جنبه ديگري از علت ضعيف شدن سيستم ايمني بدن با بالاتر رفتن سن مي‌پردازند. آنها مرگ سلول در موش‌هاي را بررسي کردند. آنها آزمايشي انجام دادند که طي آن طول‌عمر لمفوسيت‌هاي T حافظه را در موش‌هاي پير و موش‌هاي جوان مقايسه کرده و دريافتند که لمفوسيت‌هاي موش‌هاي پيرتر زودتر مي‌ميرند. اين نشان مي‌دهد که با مردن لمفوسيت‌ها، سيستم ايمني پيرها فراموش مي‌کند که با چه ميکروبي مي‌خواسته بجنگد و ديگر قادر به شناسايي آن ميکروب نخواهد بود. به همين دليل بدن نخواهد توانست واکنش ايمني قوي به بيماري‌ها داشته باشد.

ضعيف شدن واکنش ايمني به عفونت‌ها با واکنش افراد سالخورده به واکسن نيز قابل مشاهده است. بعنوان مثال تحقيقاتي که روي واکسن آنفولانزا انجام گرفته نشان داده است که تاثير اين واکسن‌ها براي افراد بالاي 65 سال 23 درصد بوده درحاليکه تاثير آن بر روي کودکان سالم (بالاي 2 سال) 38 درصد بوده است. اما باوجود اين کاهش تاثيرگذاري، واکسيناسيون آنفولانزا و ذات‌الريه به طور قابل‌توجهي احتمال بيماري و مرگ را در افراد سالخورده کاهش مي‌دهد.

بااينحال محققان ديگري به دنبال ارتباط بين تغذيه و سيستم ايمني در افراد سالخورده هستند. نوعي سوءتغذيه که حتي در کشورهاي پيشرفته نيز بسيار شايع است سوءتغذيه ريزمغذي‌هاست. سوءتغذيه ريزمغذي‌ها که در آن فرد در بعضي از ويتامين‌ها و موادمعدني کمبود دارد، در افراد سالخورده بسيار متداول است. افراد سالخورده معمولاً کمتر غذا مي‌خورند و معمولاً هم غذاهايشان از تنوع کمتري برخوردارد است.

يک سوال مهم اين است که آيا مکمل‌هاي غذايي به افراد سالخورده براي داشتن يک سيستم ايمني سالم‌تر کمک مي‌کند؟ آنها بايد با يک متخصص تغذيه مشورت کنند زيرا بااينکه بعضي مکمل‌ها براي افراد سالخورده مفيد است اما حتي تغييرات بسيار کوچک هم مي‌تواند تاثيرات جدي در اين گروه سني داشته باشد.

رژيم‌غذايي چطور؟
درست مثل هر نيروي مهاجم ديگر، غذاي نيروهاي سيستم ايمني هم بسيار مهم است. ديرزماني است که دانشمندان دريافته‌اند که مردماني که در فقر زندگي مي‌کنند و تغذيه خوبي ندارند دربرابر بيماري‌هاي عفوني آسيب‌پذيرتر هستند. اما اينکه بالا رفتن ميزان بيماري بخاطر تاثير سوءتغذيه بر سيستم ايمني است يا نه هنوز مشخص نيست. تحقيقات کمي تا به امروز درمورد تاثيرات تغذيه بر سيستم ايمني انسان‌ها انجام گرفته است و تحقيقات بسيار کمتري هم آن را مستقيماً با افزايش بيماري‌ها مرتبط دانسته‌اند.

تحقيقاتي درمورد تاثيرات تغييرات غذايي بر سيستمايمني حيوانات انجام گرفته است اما باز هم تحقيقات کمي افزايش احتمال بيماري را درنتيجه اين تغييرات بررسي کرده‌اند. بعنوان مثال، گروهي از محققان دريافته‌اند که رژيم‌هاي غذايي کم‌پروتئين در موش‌ها تعداد و عملکرد سلول‌هاي T و ماکروفاژها را کاهش مي‌دهند و همچنين توليد پادتن ايمونوگلوبولين A را نيز کم مي‌کنند.

شواهدي وجود دارد که کمبودهاي ريزمغذي‌هاي مختلفي --بعنوان مثال کمبود زينک، سلنيوم، آهن، مس، اسيد فوليک و ويتامين‌هاي A، B6، C و E-- واکنش‌هاي ايمني را در حيوانات تغيير مي‌دهد. اما تاثير اين تغييرات سيستم ايمني بر سلامت حيوانات چندان مشخص نيست و اثر کمبودهاي مشابه بر سيستم ايمني انسان‌ها هنوز بررسي نشده است.

پس چه بايد بکنيد؟
اگر تصور مي‌کنيد که رژيم‌غذايي‌تان ريزمغذي‌هاي لازم را برايتان فراهم نمي‌کند -- ممکن است از سبذيجات خوشتان نيايد يا نان سفيد را به نان غلات کامل ترجيح دهيد -- استفاده از يک مولتي‌ويتامين روزانه و مکمل‌هاي موادمعدني علاوه بر ثمربخش بودن براي سيستم‌ايمني‌تان، فوايد بسيار زيادي براي سلامتي‌تان دارد.

اما مصرف مقدار زياد از يک ويتامين خاص اين فوايد را ندارد. در اين مورد هر چه بيشتر بهتر نيست. در حال حاضر محققان مشغول بررسي قدرت اثربخشي موادمغذي مختلف بر سيستم‌ايمني هستند.

سلنيوم. بعضي تحقيقات نشان داده است که افراديکه دچار کمبود سلنيوم هستند، بيشتر در معرض ابتلا به سرطان‌هاي مثانه، روده، مقعد، ريه و پروستات هستند.

ويتامين A. مدت زمان طولاني است که محققان مي‌دانند که ويتامين A با تاثير گذاشتن بر بعضي زيرمجموعه‌هاي سلول‌هاي T و B و سيتوکين‌ها، نقش بسيار مهمي در بيماري و حفظ سطوح مخاطي دارد. کمبود ويتامين A با ضعف ايمني و بالا رفتن احتمال ابتلا به بيماري‌هاي عفوني در ارتباط است. از طرف ديگر، طبق يکي از تحقيقات انجام‌گرفته، استفاده از مکمل‌ها در افراديکه دچار کمبود اين ويتامين نيستند در تقويت يا سرکوب ايمني سلول T موثر نشان نداده است.

ويتامين B2. شواهدي وجود دارد که اين ويتامين مقاومت دربرابر بيماري‌هاي باکتريايي در موش‌ها را تقويت مي‌کند اما اينکه چه تاثيري بر واکنش ايمني دارد هنوز مشخص نيست.

ويتامين B6. تحقيقات مختلفي نشان داده‌اند که کمبود ويتامين B6 مي‌تواند بر جنبه‌هايي از واکنش ايمني مثل توانايي لمفوسيت‌ها در بالغ شدن و تغييرشکل به انواع مختلف سلول‌هاي T و B تاثير بگذارد. مصرف ميزان متعادل براي برطرف کردن اين کمبود عملکرد ايمني بدن را به حالت اول برمي‌گرداند اما مصرف زياد آن فوايد بيشتري به دنبال نخواهد داشت. و ويتامين B6 مي‌تواند رشد تومرها را سرعت بخشد.

ويتامين C. تحقيقات متفاوتي درمورد ويتامين C به طور کلي انجام گرفته است اما متاسفانه بسياري از آنها چندان جالب نبوده‌اند. ويتامين C مي‌تواند درکنار ساير ريزمغذي‌ها فعاليت کند و نه به تنهايي.

ويتامين D. سال‌ها بود که پزشکان مي‌گفتند که افراد مبتلا به سل به نور خورشيد بسيار خوب پاسخ مي‌دهند. امروز توجيهي براي آن وجود دارد. محققان دريافته‌اند که ويتامين D که با قرارگيري در معرض آفتاب توسط پوست توليد مي‌شود، يک واکنش ضدميکروبي به باکتري مسئول بيماري سل ايجاد مي‌کند. اينکه ويتامين D همين توانايي را براي مقابله با ساير بيماري‌ها دارد يا اينکه مصرف آن به شکل مکمل غذايي فايده‌بخش هست يا خير سوالاتي است که نياز به تحقيقات بيشتر دارد.

ويتامين E. در تحقيقي که بر افراد بالاي 65 سال سالم انجام گرفت مشخص شد که بالا بردن مصرف روزانه ويتامين E از مقدار مصرف مجاز روزانه از 30 ميلي‌گرم به 200 ميلي‌گرم واکنش‌هاي پادتن‌ها را بعد از واکسيناسيون به هپاتيت B و کزاز تقويت مي‌کند. اما اين تقويت واکنش‌ها درمورد واکسن بيماري ديفتري و ذات‌الريه اينچنين عمل نکرده است.

زينک (روي). عنصري مهم براي سلول‌هاي سيستم ايمني بدن است و کمبود آن بر توانايي سلول‌هاي T و ساير سلول‌هاي ايمني بدن براي عملکرد درست اثر مي‌گذارد. احتياط: بااينکه خيلي مهم است که در رژيم‌غذايي خود به ميزان کافي از زينک استفاده کنيد (25-15 ميلي‌گرم در روز) اما مصرف بيش از حد آن نيز مي‌تواند عملکرد سيستم‌ايمني را مختلف کند.



گياهان و ساير مکمل‌ها
وقتي وارد فروشگاه‌ها مي‌شويد با شيشه‌هاي بيشمار قرص و داروهاي گياهي روبه‌رو مي‌شويد که ادعاي تفويت سيستم‌ايمني بدن را دارند، بااينکه بعضي از اين داروهاي گياهي بعضي از ترکيبات عملکرد ايمني را تغيير مي‌دهند، اما هيچ شواهدي وجود ندارد که مي‌توانند سيستم‌ايمني بدن را تا جايي تقويت کنند که دربرابر بيماري‌ها و عفونت‌ها مقاوم‌تر شود. نشان دادن اينکه يک گياه -- يا هر ماده ديگر -- مي‌تواند سيستم ايمني را تقويت کند، مسئله‌اي بسيار پيچيده است. مثلاً دانشمندان نمي‌دانند که يک گياه که به نظر مي‌رسد پادتن‌ها را در خون بالا مي‌برد، مي‌تواند براي ايمني عمومي بدن مفيد باشد يا خير.

اما اين به آن معنا نيست که مي‌توانيم فوايد همه داروهاي گياهي را ناديده بگيريم. سيستم ايمني بدن هر فرد خاص است. فيزيولوژي بدن هر فرد به مواد فعال به طور متفاوتي واکنش مي‌دهد. بنابراين اگر مادربزرگتان مي‌گويد که سالهاست از يک داروي گياهي براي بيماري خود استفاده کرده و بسيار براي او خوب بوده است، چه کسي مي‌تواند بگويد که اينطور نبوده است؟ مشکل زماني ايجاد مي‌شود که دانشمندان تلاش مي‌کنند اين داروها را روي تعداد زيادي از افراد آزمايش کنند زيرا ممکن است براي فردي بسيار مفيد و براي ديگري بي‌تاثير باشد.

دانشمندان تاثير گياهان و ويتامين‌هاي مختلفي را بر سيستم ايمني بررسي کرده‌اند. قسمت عمده‌اي از اين تحقيقات بر افراد سالخورده، کودکان و يا افراديکه دچار مشکلات سيستم‌ايمني هستند مثل بيماران مبتلا به ايدز انجام گرفته است. اما اکثر اين تحقيقات ناقص بوده و نياز به تحقيقات بيشتر دارند و نمي‌توان از يافته‌هاي آنها استفاده کرد.

در زير به برخي از مکمل‌هايي که توجه محققان را به خود جلب کرده‌اند اشاره مي‌کنيم:
آلوئه‌ورا. هنوز هيچ شواهدي وجود ندارد که ثابت کند آلوئه‌ورا مي‌تواند واکنش ايمني بدن را تعديل کند. ازآنجا که فرمولاسيون‌ها و ترکيبات متفاوتي در تحقيقات استفاده شده‌ است، مقايسه نتايج آنها بسيار دشوار است. اما شواهدي وجود دارد که نشان مي‌دهد آلوئه‌ورا موضعي در ترکيب با هيدروکوتيزون براي سوختگي‌ها، زخم‌ها، نيش و گزش حشرات و التهابات پوستي مفيد است. تحقيقات دريافته است که آلوئه‌ورا بهترين انتخاب براي درمان بافت‌هاي سينه بعد از پرتودرماني نيست.

غشاي گون. محصول گون که از ريشه گياه گرفته مي‌شود، يک محرک سيستم ايمني به شمار مي‌رود اما کيفيت تحقيقاتي که خواص محرک ايمني آن را نشان دهند بسيار ضعيف هستند. از اين گذشته، ممکن است خطرناک باشد.

اکيناسه (Echinacea). از اکيناسه بخاطر توانايي که در جلوگيري يا کاهش شدت سرماخوردگي دارند، بعنوان يک تقويت‌کننده سيستم ايمني ياد مي‌شود. اکثر متخصصين مصرف طولاني مدت آن براي جلوگيري از سرماخوردگي را توصيه نمي‌کنند. گروهي از پزشکان دانشکده پزشکي هاروارد ادعا مي‌کنند که تحقيقات انجام‌گرفته درمورد اکيناسه بسيار خوب و قوي هستند اما بعضي ديگر از پزشکان باور دارند که تاثير آن بر سيستم ايمني هنوز اثبات نشده است.

اکيناسه هم مي‌تواند عوارض‌جانبي جدي به دنبال داشته باشد. افراد مبتلا به آلرژي بيشتر در معرض واکنش دادن به اکيناسه هستند و مواردي از شوک آنافيلاکتيک هم ديده شده است. مخصوصاً اکيناسه تزريقي موجب واکنش‌هاي بسيار حاد مي‌شود. در يک تحقيق که توسط پزشکان دانشگاه واشنگتن انجام گرفت مشخص شد مه اکيناسه هيچ تاثيري در طول مدت و شدت علائم سرماخوردگي در گروهي از کودکان نداشته است. در يک تحقيق مفصل که در سال 2005 بر روي 437 داوطلب انجام گرفت هم مشخص شد که اکيناسه بر ميزان ابتلا به عفونت‌هاي سرماخوردگي يا پيشرفت شدت آن تاثيري نداشته است.

سير. سير ممکن است در مقابله با عفونت‌ها توانايي‌هايي داشته باشد. محققان در تست‌هاي آزمايشگاهي مشاهده کرده‌اند که سير درمقابل باکتري‌ها، ويروس‌ها و قارچ‌ها مبارزه مي‌کند. بااينکه اين کاملاً مورد تاييد است اما تحقيقات خوبي بر روي انسان‌ها در اين زمينه انجام نگرفته است. در يک تحقيق که در سال 2006 انجام گرفت بر روي ارتباط ميزان ابتلا به برخي سرطان‌ها و مصرف سير و پياز در جنوب اروپا بررسي شد و بين مصرف مداوم سير و پياز و پايين‌تر بودن خطر ابتلا به بعضي سرطان‌ها ارتباطاتي يافت شد. اما تا قبل از اينکه اطلاعات بيشتري در اين زمينه پيدا کنيم نمي‌توان مصرف سير را براي درمان يا جلوگيري از عفونت‌ها يا کنترل سرطان توصيه کنيم.

جنسان (Ginseng). مشخص نيست که ريشه گياه جنسان موثر است يا خير اما ادعاهاي بسياري درمورد اين گياه آسيايي وجود دارد که ازجمله مي‌توان به توانايي آن براي تقويت عملکرد سيستم ايمني بدن اشاره کرد. باوجود يافته‌هاي تحقيقات بسيار اندک در اين زمينه، مرکز ملي طب مکمل و جايگزين اعلام مي‌دارد که براي تاييد اين ادعاها هنوز تعداد تحقيقات انجام گرفته در اين زمينه بسيار کم و بي کيفيت است.

ريشه شيرين‌بيان. ريشه شيزين‌بيان در پزشکي چيني براي درمان بسياري از بيماري‌ها استفاده مي‌شده است. تحقيقات مختلفي بر اين گياه در ترکيب با ساير گياهان انجام گرفته است، به همين دليل نمي‌توان يافته‌هاي آنها را به ريشه شيرين‌بيان به تنهايي تعميم داد. بخاطر عوارض‌جانبي احتمالي مصرف شيرين‌بيان و دانسته‌هاي بسيار محدود درمورد آن براي تقويت عملکرد ايمني بدن، از مصرف آن بايد پرهيز کرد.

پروبيوتيک‌ها. در دستگاه گوارش شما صدها گونه باکتري وجود دارد که همه به شما براي عضم غذاها کمک مي‌کنند. امروز محققان، ازجمله بعضي محققان دانشکده پزشکي هاروارد، به دنبال شواهدي براي ارتباط بين باکتري‌هاي «خوب» و سيستم ايمني هستند. بعنوان مثال، امروزه گفته مي‌شود که بعضي باکتري‌ها در دل و روده بر رشد بعضي قسمت‌هاي سيستم ايمني مثل اصلاح کمبودها و افزايش تعداد بعضي سلول‌هاي T تاثير مي‌گذارد. اما اينکه اين باکتري‌ها دقيقاً چطور با سيستم ايمني ارتباط برقرار مي‌کنند هنوز مشخص نيست. هرجه شواهد بيشتري براي اثبات اين ارتباط به دست مي‌آيد، باور اينکه داشتن باکتري‌هاي خوب بيشتر بهتر خواهد بود وسوسه‌کننده مي‌شود. اين چيزي است که بازاريابان بسياري تلاش مي‌کنند به شما بقبولانند تا بتوانند محصولات پروبيوتيک خود را بفروشند.

پروبيوتيک‌ها باکتري‌هاي خوب مثل لاکتوباسيلوس و بيفيدوباکتريوم هستند که مي‌توانند به راحتي در دستگاه گوارش شما زندگي کنند. امروزه مي‌بينيد که نان پروبيوتيک‌ها بر روي برچسب لبنيات، نوشيدني‌ها، سيريال‌ها، نوشابه‌هاي انرژي‌زا و ساير موادغذايي ديده مي‌شود. متاسفانه رابطه مستقيم بين مصرف اين محصولات و تقويت عملکرد سيستم ايمني بدن هنوز مشخص نشده است. همچنين علم هنوز اثبات نکرده است که آيا مصرف پروبيوتيک‌ها باکتري‌هاي خوبي که با مصرف آنتي‌بيوتيک‌ها توسط باکتري‌هاي بد در دستگاه گوارش از بين مي‌روند را جايگزين مي‌گند يا خير.

هشدار ديگر اين است که کيفيت محصولات پروبيوتيک يکسان نيست. بعضي از آنها حاوي همان چيزي است که ادعا مي‌کند اما بعضي ديگر اينطور نيست. در گزارشي که در سال 2006 ارائه شد، آکادمي ميکروبيولوژي امريکا عنوان کرد که «در حال حاضر کيفيت پروبيوتيک‌هاي موجود در بازار به هيچ عنوان قابل اطمينان نيست.» FDA نيز بسته‌هاي موادغذايي را نظارت مي‌کند تا مطمئن شود روي برچسب آنها چيزي مبني بر اينکه اين محصول مي‌تواند بيماري را درمان کند و از اين قبيل نوشته نشده باشد مگراينکه کمپاني مدارک پزشکي در اختيار داشته باشد که ادعاي او را تاييد کند.

آيا اين به آن معنا است که مصرف پروبيوتيک‌ها بي‌فايده است؟ خير. معناي آن اين است که محققان هنوز مشغول جمع‌آوري اطلاعات بيشتر در اي زمينه هستند. در حال حاضر اگر مي‌خواهيد پروبيوتيکي را به تعادل مصرف کنيد، بايد بدانيد که مطمئناً ضرري برايتان نخواهد داشت و تحقيقات در آينده فوايدي را هم براي آن پيدا خواهند کرد.



ارتباط استرس
پزشکي جديد، که يکبار ارتباط بين احساسات و سلامت جسمي را در شک‌گرايي پيدا کرد، الان به سراغ رابطه بسيار نزديک ذهن و بدن آمده است. انواع بسيار زيادي از مشکلات جسمي و بيماري‌ها، ازجمله ناراحتي معده، کهير و حتي بيماري قلبي با تاثيرات استرس احساسي در ارتباط هستند. اما بااينکه رابطه بين استرس و عملکرد ايمني بدن توسط دانشمندان رشته‌هاي مختلف در حال بررسي است اما تا به اينجا چندان مورد توجه متخصصين ايمني بدن نبوده است.

بررسي و مطالعه رابطه بين استرس و سيستم ايمني چالش‌هاي مختلفي به دنبال دارد. يک مشکل اينکه تعريف استرس کار بسيار دشواري است. چيزي که ممکن است براي يک نفر يک موقعيت بسيار استرس‌زا به نظر بيايد براي ديگري اينطور نيست. وقتي افراد در معرض موقعيت‌هايي که آن را استرس‌زا مي‌نامند قرار مي‌گيرند، اندازه‌گيري ميزان استرسي که احساس مي‌کنند برايشان بسيار دشوار است و براي دانشمندان هم فهميدن دقت سنجش فرد از ميزان استرسي که احساس کرده است سخت است. دانشمندان فقط مي‌توانند چيزهايي را اندازه‌گيري کنند که منعکس‌کننده استرس باشد مثل تعداد ضربه‌هاي قلب در هر دقيقه.

اما بيشتر دانشمنداني که روي رابطه استرس و عملکرد ايمني کار مي‌کنند، يک منبع استرس ناگهاني و کوتاه مدت را بررسي نمي‌کنند؛ آنها سعي دارند روي استرس‌زاهاي مداوم‌ و پرتکرارتر که به آن استرس مزمن گفته مي‌شود مثل استرس‌هاي ناشي از روابط خانوادگي، دوستي و کاري تمرکز کنند. بعضي دانشمندان مشغول بررسي هستند که آيا استرس‌هاي مداوم بر سيستم ايمني اثر منفي مي‌گذارد يا خير.

اما انجام آنچه دانشمندان آن را «آزمايش‌هاي کنترل‌شده» مي‌نامند بر روي انسان‌ها بسيار دشوار است. در يک آزمايش کنترل‌شده دانشمندان فقط مي‌توانند يک عامل مثل ميزان يک ماده شيميايي را تغيير دهند و بعد تاثير آن تغيير را بر يک پديده قابل‌اندازه‌گيري ديگر مثل ميزان پادتن‌هايي که توسط يک نوع خاص سلول سيستم ايمني در معرض آن ماده شيميايي توليد مي‌شود بسنجند. در يک حيوان زنده بخصوص يک انسان، اين نوع کنترل امکانپذير نيست زيرا اتفاقات بسيار زياد ديگري هم در زمان آن سنجش براي آن موجود زنده مي‌افتد.

باوجود اين مشکلات غيرقابل‌اجتناب در سنجش رابطه بين استرس و ايمني، دانشمنداني که همان آزمايش را بارهاي زياد روي حيوانات و انسان‌هاي مختلف تکرار کردند و در اکثر موارد يک نتيجه يکسان به دست آوردند بر اين اميد هستند که بتوانند از آن به نتايج منطقي دست يابند.
بعضي محققان حيوانات را در موقعيت‌هاي استرس‌زا مثل به دام افتادن در فضايي کوچک يا قرار گرفتن در کنار يک حيوان درنده قرار مي‌دهند و عملکردهاي مختلف سيستم ايمني آنها و سلامتشان را ارزيابي مي‌کنند. براساس چنين آزمايشاتي، بعضي تحقيقات به چاپ‌رسيده ادعاهاي زير را عنوان کرده‌اند:

• موقعيت‌هاي استرس‌زايي که به طور آزمايشي ايجاد مي‌شوند توليد پادتن‌ها را در موش‌هاي مبتلا به آنفولانزا به تاخير انداخته و فعاليت سلول‌هاي T را در حيوانات مبتلا به ويروس تبخال از بين برده است.

• استرس اجتماعي مي‌تواند از استرس فيزيکي مخرب‌تر باشد. بعنوان مثال، به مدت 6 روز موش‌هايي را به مدت 2 ساعت در روز در کنار يک موش بسيار وحشي در قفس قرار دادند و مرتباً توسط موش وحشي تهديد شده اما آسيب نديدند: استرس اجتماعي. موش‌هاي ديگر براي مدتي طولاني در قفس‌هايي کوچک بدون آب و غذا قرار داده شدند: استرس فيزيکي. هر دو گروه از موش‌ها در معرض سموم باکتريايي قرار گرفتند و احتمال مرگ و مير موش‌هايي که تحت استرس اجتماعي بودند دوبرابر بود.

• تنهايي مي‌تواند عملکرد ايمني را ضعيف کند. ميمون‌هاي نوزادي که از مادرهايشان جدا شدند، مخصوصاً آنها که در قفس‌هاي تنها گذاشته شدند، لمفوسيت‌هاي کمتري در واکنش به آتي‌ژن‌ها و پادتن‌هاي کمتري در واکنش به ويروس‌ها توليد کردند.

محققان بسياري گزارش مي‌کنند که موقعيت‌هاي استرس‌زا مي‌تواند جنبه‌هاي مختلف واکنش ايمني سلولي را کاهش دهد. يک تيم تحقيقي از دانشگاه ايالتي اوهايو که مدت زمان طولاني در اين زمينه تحقيق و بررسي داشت است، عنوان مي‌کند که استرس رواني با مختلف کردن اربتاط بين سيستم عصبي، سيستم هورموني و سيستم ايمني بر سيستم ايمني بدن اثر مي‌گذارد. اين سه سيستم بدن با استفاده از پيام‌هاي شيميايي طبيعي با هم ارتباط برقرار مي‌کنند و براي موثر بودن بايد با هماهنگي عالي کار کنند.

تيم تحقيقي دانشگاه اوهايو تصور مي‌کند که استرس طولاني مدت موجب ترشح طولاني‌مدت هورمون‌هاي استرس -- عمدتاً گلوکوکورتيکوئيدها -- مي‌شود. اين هورمون‌ها بر طيموس که لمفوسيت‌ها در آن توليد مي‌شوند، اثر مي‌گذارد و از توليد سيتوکين‌ها و اينترلوکين‌ها که فعاليت گلوبول‌هاي سفيد خون را تحريک کرده و هماهنگ مي‌کند، جلوگيري مي‌کند. اين تيم تحقيقاتي و ديگران نتايج زير را اعلام کرده‌اند:

• افراد سالخورده‌اي که از نزديکان مبتلا به آلزايمر خود نگهداري مي‌کنند سطح بالاتري از کورتيزول، هورموني که توسط غده آدرنال توليد مي‌شود، دارند و احتمالاً بخاطر اين بالا بودن ميزان هورمون کورتيزول، پادتن‌هاي کمتري در واکنش به واکسن آنفولانزا نشان مي‌دهند.

• بعضي سنجش‌هاي فعاليت سلول‌هاي T در افراد افسرده درمقايسه با بيماراني غيرافسرده و در مرداني که طلاق گرفته يا جدا شده‌اند در مقايسه با مردان متاهل، پايين‌تر نشان داده است.

• در يک تحقيق يک ساله بر روي افراديکه از زنان يا شوهران مبتلا به آلزايمر خود مراقبت مي‌کنند، تغيير در عملکرد سلول T در آنهايي که دوستان کمتري داشتند و کمتر از ديگران کمک مي گرفتند، بالاتر بود.

• چهار ماه بعد از طوفان اندرو در فلوريدا، مردماني که در محل‌هاي بيشتر آسيب‌ديده سکونت داشتند، فعاليت کمتري در چندين سنجش سيسام ايمني نشان دادند. نتايج مشابهي براي کارمندان بيمارستان بعد از يک زمين‌لرزه در لوس‌آنجلس مشاهده شد.

بااينحال در همه اين تحقيقات هيچ مدرکي وجود ندارد که ثابت کند تغييرات سيستم‌ايمني عوارض منفي خاص و مشخصي بر سلامت اين افراد داشته است.

آيا سرد بودن باعث مريضي‌تان مي‌شود؟
تقريباً همه ما اين را از مادرهايمان شنيده‌ايم، «ژاکتت رو بپوش وگرنه سرما مي‌خوري!» آيا حق با مادرهايمان اتس؟ تا به اينجامحققاني که بر روي اين سوال کار مي‌کرده‌اند تصور مي‌کنند که قرارگيري طبيعي در معرض سرماي متوسط آسيب‌پذيري شما را دربرابر ابتلا به سرماخوردگي بالا نمي‌برد. اکثر متخصصين سلامتي بر اين عقيده‌اند که دليل اينکه زمستان به فصل سرما‌خوردگي و آنفولانزا تبديل شده است اين نيست که افراد سردشان مي‌شود، بلکه اين است که وقت بيشتري را در فضاي بسته مي‌گذرانند و در تماس نزديک بيشتري با بقيه مردم هستند و به همين دليل ميکروب‌ها راحت‌تر منتقل مي‌شود.

اما اين موضوع هنوز مورد توجه و علاقه محققان است. بعضي آزمايشات بر روي موش‌ها نشان مي‌دهد که قرارگيري در سرما مي‌تواند توانايي کنار آمدن با عفونت را پايين بياورد. اما درمورد انسان‌ها چطور؟ دانشمندان افرادي را در آب سرد انداخه و تعدادي را هم در بدون لباس در هواي زير صفر درجه نگه داشتند. آنها روي افراديکه در آنتارکتيکا و آنهايي که در کانادا زندگي مي‌کردند تحقيق کردند. نتايج آن مختلط بوده است.

بعنوان مثال، محققان افزايش عفونت‌هاي ريوي را در اسکي‌بازان مسابقه‌اي که در سرماي شديد زمستان تمرين مي‌کنند مشاهده کردند اما اينکه اين افزايش احتمال عفونت بخاطر سرما بوده است يا عوامل ديگر -- مثل ورزش شديد يا خشکي هوا -- مشخص نيست. آنها دريافته‌اند که قرارگيري در معرض سرما سطح بعضي سيتوکين‌ها، پروتئين‌ها و هورمون‌هايي که بعنوان پيام‌آور در سيستم ايمني بدن عمل مي‌کنند را بالا مي‌برد اما اينکه اينها چه تاثيري بر سلامتي دارند مشخص نيست.

گروهي از محققان کانادايي که روي صدها تحقيق پزشکي مطالعه کردند و خودشان نيز تحقيقاتي انجام دادند نتيجه گرفته‌اند که نيازي به نگراني درمورد قرارگيري دربرابر سرماي متوسط نيست زيرا هيچ تاثير جدي بر سيستم ايمني بدن انسان نمي گذارد. اما آيا بايد در هواي سرد حسابي خودتان را بپوشانيد؟ اگر در سرما احساس ناراحتي مي‌کنيد و يا مي‌خواهيد براي مدتي طولاني در آن هوا بمانيد پاسخ به اين سوال مثبت است. اما نيازي نيست نگران ايمني بدنتان باشيد.

ورزش: براي ايمني بدن خوب است يا بد؟
ورزش منظم يکي از مهمترين مسائل براي داشتن زندگي سالم است. ورزش سلامت قلبي-عروقي را بالا مي‌برد، فشار خون را کاهش مي‌دهد، به حفظ وزن سالم کمک مي‌کند و از شما دربرابر بيماري‌هاي بسياري محافظت مي‌کند. اما آيا به داشتن يک سيستم ايمني سالم هم کمک مي‌کند؟ ورزش هم درست مثل يک رژيم‌غذايي سالم مي‌تواند با سلامت انسان و در نتيجه سلامت سيستم ايمني در ارتباط باشد. حتي مي‌تواند با تقويت گردش خون که باعث مي‌شود سلول‌ها و مواد سيستم ايمني آزادانه در سراسر بدن حرکت کنند و به درستي وظيفه خود را انجام دهند، تاثير مستقيم‌تري بر تقويت سلامت سيستم ايمني بدن داشته باشد.

بعضي دانشمندان سعي دارند قدم بعدي را برداشته و دريابند که آيا ورزش به طور مستقيم بر آسيب‌پذيري فرد دربرابر بيماري‌ها تاثير دارد يا خير. بعنوان مثال، بعضي محققان مشغول بررسي اين هستند که آيا ميزان بالاي ورزش شديد احتمال مريض شدن ورزشکاران را بيشتر مي‌کند يا عملکرد ايمني آنها را ضعيف مي‌سازد؟ براي انجام اين نوع تحقيق، دانشمندان ورزشي از ورزشکاران مي‌خواهند که شديداً ورزش کنند؛ سپس دانشمندان خون و ادرار آنها را قبل و بعد از ورزش آزمايش مي‌کنند تا تغييرات ايجاد شده در ترکيبات سيستم ايمني بدن مثل سيتوکين‌ها، گلوبول‌هاي سفيد خون و پادتن‌هاي خاص را بررسي کنند.

بااينکه تغييراتي ثبت شده است، اما متخصصين ايمني هنوز نمي‌دانند اين تغييرات درمورد واکنش ايمني انسان چه معنا و مفهومي دارد. مثلاً هنوز هيچکس نمي‌داند افزايش سيتوکين‌ها مفيد است يا اينکه تاثير خاصي بر ايمني بدن دارد يا خير. به همين ترتيب، هيچکس نمي‌داند افزايش گلوبول‌هاي سفيد خون چيز خوبي است يا بد.

اما اين درمورد ورزشکاران حرفه‌اي بود که تمرينات بسيار سخت و شديدي انجام مي‌دهند. درمورد ورزش متوسط افراد معمولي چه؟ آيا اين به سالم نگه داشتن سيستم ايمني بدن کمک مي‌کند؟ تا به امروز بااينکه هنوز يک رابطه مستقيم خوب بين آنها پيدا نشده است اما منطقي است که ورزش منظم با شدت متوسط را يکي از مولفه‌هاي زندگي سالم تصور کنيم، چيزي که مي‌تواند راه مهمي براي سالم نگه داشتن سيستم ايمني و بقيه قسمت‌هاي بدن باشد.

رويکردي که مي‌تواند به محققان کمک کند پاسخ‌هاي کامل‌تري درمورد اينکه آيا عوامل مربوط به سبک زندگي مثل ورزش مي‌تواند به تقويت ايمني بدن کمک کند، به دست آورند، به ژنوم انسان‌ها برمي‌گردد. اين فرصت تحقيق براساس تکنولوژي بيومديکال جديد مي‌تواند پاسخ به مراتب کامل‌تري به اين سوال و سوالات مشابه ديگر درمورد سيستم ايمني بدن بدهد. بعنوان مثال تراشه‌هاي ژن براساس ژنوم انسان به دانشمندان امکان مي‌دهد بتوانند به طور همزمان به اينکه چطور هزاران توالي ژن در واکنش به موقعيت‌هاي فيزيولوژيکي خاص -- مثلاً سلول‌هاي خوني ورزشکاران قبل و بعد از تمرين -- فعال شده يا غيرفعال شوند. محققان بر اين اميدند که بتوانند با استفاده از اين ابزارها الگوها را ارزيابي کنند و به درک بهتري از موضوع برسند.
منبع:salamatnews.com

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۶۲۴۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی: