به نقل از «ایرنا»

اوقات فراغت فرصتی برای خلاقیت و شکوفایی استعدادها

تاریخ انتشار: ۱۸ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۲۴۴۸۸۷۷۶

به گزارش خبرنگار ایرنا، موضوع چگونگی گذراندن این ایام بیشتر مورد توجه خانواده ها و نهادها و دستگاههای مرتبط است و با توجه به اهمیت این موضوع و آنچه که کارشناسان مرتبط با اوقات فراغت از آن بعنوان غنی سازی اوقات فراغت بجای صرفا از سر گذراندن و پر کردن بی هدف این اوقات یاد می کنند این موضوع در میزگردی تخصصی در ایرنای مرکز لرستان ، مورد بررسی قرار گرفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آنچه که همه متولیان مرتبط با اوقات فراغت و پزوهشگران مسائل تربیتی و اجتماعی بر آن اتفاق نظر دارند موازی کاری، کلیشه ای بودن و ناهماهنگی برنامه هایی است که در این زمینه در پیش گرفته می شود در حالی که با استفاده از ظرفیت مراکز استعداد یابی می توان کودکان و نوجوانان را بنا بر ظرفیت هایی که دارند در تعیین مسیر زندگی آینده و ایجاد خلاقیت در آنها هدایت کرد.
موضوع دیگری که کارشناسان مرتبط با اوقات فراغت بر آن تاکید می کنند محدودیت اثربخشی کلاس های آموزشی مختلف و مقطعی بودن آنها در زمان های محدود تابستان است در صورتی که می توان با تداوم و استمرار برنامه های در پیش گرفته به ایجاد مهارت در کودکان و نوجوانان کمک کرد.
یکی دیگر از موارد آسیب شناسی مورد تاکید کارشناسان ، اصرار والدین به فرستادن کودکان در کلاس های متعدد و فشرده از کلاس زبان، موسیقی، شنا ، نقاشی و غیره است که نه تنها منجر به فراغت کودک نمی شود بلکه حاصل آن خستگی و کم تحرکی و افسردگی آنهاست.
آشتی دادن و آشنا کردن کودکان و دانش آموزان با کتاب های مفید ، شرکت دادن آنها در کارگاه های کتابخوانی و حتی آشنایی آنها با تماشای فیلم خوب می تواند همزمان با در نظر گرفتن آموزش و تفریح در کنارهمدیگر به غنی شدن اقات فراغت آنها کمک کند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در این میزگرد گفت: با وجود دنیای پرقدرتی همچون دنیای مجازی ، کودکان امروز دیگر آن کودکان 10 سال قبل نیستند و اوقات فراغت آنها نیازمند نگاه پویاتری است و برنامه ها و کلاس های کلیشه ای معمول برای آنها کافی نیست.
مجتبی ترکارانی افزود: دنیای مجازی ، سلیقه و ذائقه کودکان و نوجوانان را تغییر داده است لذا باید متناسب با دنیایی که آنها در آن به سر می برند برنامه هایی برای غنی سازی اوقات فراغت در پیش گرفته شود.
این پژوهشگر مسال اجتماعی اضافه کرد: یکی از مواردی که در بحث آسیب شناسی اوقات فراغت می توان به آن پرداخت این است که در مورد اوقات فراغت تاکنون کمتر به جنبه پرورشی آن توجه شده و بیشتر نگاه آموزشی بر این فضا حاکم است در حالیکه دانش آموز 9 ماه سال تحصیلی را صرف آموزش می کند و لازم است در ایام فراغت از تحصیل به جنبه پرورشی اولویت بیشتری داده شود.
این جامعه شناس و استاد دانشگاه یادآور شد: نگاه پرورشی باعث می شود به جنبه هایی همچون توانمندی ها و مهارت آموزی دانش آموزان توجه بیشتری شود تا او بتواند با آمادگی بیشتری برای ورود جدی تر به جامعه آماده شود.
ترکارانی با اشاره به اینکه از دیگر موارد مرتبط با آسیب شناسی نحوه گذران اوقات فراغت توزیع ناعادلانه امکانات ورزشی و تفریحی است ، گفت: همین مقدار کم امکانات و ابزارهای تفریحی و ورزشی بصورت نامتوازن تقسیم شده بعنوان مثال در فضای جغرافیایی استان لرستان ، امکانات تفریحی بصورت متوازن که قابل دسترسی برای همگان باشد تویع نشده است.
وی با انتقاد از اینکه اوقات فراغت طبقاتی شده است اظهار کرد: افرادی که امکان مالی بهتری دارند دسترسی راحت تر و آسانتری به مراکز و یا کلاس های باکیفیت دارند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان افزود: افرادی با امکانات مالی مناسب به دلیل کیفیت پایین آموزش در مراکز دولتی به سمت مراکز حصوصی می روند و عملا افراد طبقه متوسط و یا پایین جامعه که توان دسترسی به این امکانات را ندارند به سوی مراکز دولتی می روند.
ترکارانی یادآور شد: بسیاری از دستگاه های اجرایی مختلفی که دست اندرکار ، اوقات فراغت هستند در بسیاری موارد فراگیر عمل نمی کنند و همدیگر را همپوشانی نمی کنند و در مواردی هم همدیگر را خنثی می کنند در حالیکه با یک هماهنگی و برنامه ریزی بین دستگاهی می توان به هدف مورد نظر که همان غنی سازی اوقات فراغت است دست یافت.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان با تاکید بر نقش خانواده ها در تصمیم سازی اوقات فراغت کودکان و نوجوانان، افزود: در بسیاری موارد خانواده بر اثر ناآگاهی نمی توانند بدرستی در خصوص اوقات فراغت کودکان خود تصمیم گیری کنند و در عمل سعی دارند کودک را به سمتی هدایت کنند که خود از رسیدن به آن رشته ویا فعالیت هنری ناکام مانده اند.
به گفته وی مدیریت اوقات فراغت نقش تعیین کنند ای در کیفی سازی این ایام دارد در حالیکه امروزه بسیاری از خانواده ها با دراختیار گذاشتن یک تبلت و یا سرگرم کردن طولانی مدت بچه ها با برنامه های تلویزیونی صرفا و در عمل به پر کردن اوقات فراغت کودکان می پردازند.
این جامعه شناس و تحلیل گر مسائل اجتماعی گفت: می توان با همان توان اقتصادی محدود ، اوقات فراغت را بدرستی مدیریت کرد ، فیلم خوب دیدن و کتاب خوب خواندن به فراموشی سپرده شده در حالیکه اگر خانواده بتواند به نقش مدیریتی خود در این زمینه عمل کند می تواند کودکان را به سمت کتاب و فیلم راهنمایی و تشویق کند.
این استاد دانشگاه همچنین گفت: در مواردی نیز خانواده ممکن است به دلیل احساس عدم امنیتی که نسبت به محیط خارج از خانه دارد و تصور اینکه تنها جای امن بعد از خانه مدرسه است ترجیح می دهند فرزند خود را با تبلتی در خانه سرگرم کنند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان تصریح کرد: از سوی دیگر جامعه عادت کرده تا به موضع اوقات فراغت بعنوان موضوع بی دردسری نگاه کند که این موضوع عامل بی تحرکی، چاقی و کم ارتباطی در کودکان و نوجوانان را در پی دارد عاملی که گفته می شود نوعی بیماری روانی تحت عنوان اوتیسم هم رو به افزایش بگذارد.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی اظهار کرد: آمایش و شناسایی مراکز و اماکن مرتبط با اوقات فراغت و همکاری بین آنها و تخصصی کردن اوقات فراغت بنا بر کارکرد و مسئولیت هر دستگاه اجرایی باید مورد توجه قرار گیرد و هر نهادی بخشی از کار را که به خود مرتبط است را بر عهده بگیرد تا از فعالیت های بی هدف و موازی و کلیشه ای ممانعت شود.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان با تاکیدبر تخصصی بودجه فرهنگی بر مبنای عملکرد و تخصص هر دستگاه گفت: این اقدام باعث می شود تا از اختصاص بودجه های زیاد به دستگاهها و نهادهایی که به وظایف خود عمل نمی کنند ، ممانعت شود.

**برنامه ریزی اوقات فراغت نباید مقطعی باشد
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان لرستان نیز در این میزگرد گفت: مخاطب اصلی موضوع اوقات فراغت ، دانش آموزان و دانشجویان در
ایام تابستان هستند که این اداره فعالیت هایی در بخش های مختلف هنری، فرهنگی، عکاسی، طراحی، فیلم و گرافیک طراحی کرده تا این قشر بتواند از این امکانات بهره مند شود.
شیرزاد بسطامی افزود: انجمن های شعر با برگزاری کلاس های کارگاهی و جلسات کانون نویسندگی ، طراحی، و انجمن های آئین های سنتی مثل شاهنامه خوانی از جمله برنامه های فرهنگی متعددی هستند که در مجموعه فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور جذب دانش آموزان و دانشجویان صورت می گیرد.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان با تاکید بر ضرورت و اهمیت چنین فعالیت هایی گفت: گاه مسیر زندگی یک هنرجو با شرکت در کلاس ها و در مسیر آموزش های رشته مورد علاقه خود در قالب کلاس های اوقات فراغت تعیین می شود و بر حسب علاقه، خلاقیت و استعدادی که دارد می تواند سرنوشت و مسیر زندگی را تعیین کند.
به گفته وی فصل اوقات فراغت بسیار حائز اهمیت است اما باید برنامه ریزی های این ایام مقطعی نباشد و با خلاصه شدن در 2 ماه فصل تابستان نمی توان به اثربخشی مورد انتظار از این کلاس ها و برنامه های تدارک دیده شده در ایامی محدودی امیدوار بود.
بسطامی با تاکید بر لزوم برنامه ریزی و اطلاع رسانی و تبلیغات در زمینه اوقات فرغت گفت: خانواده متشکل از پدر، مادر و فرزند ، تاثیرگذار ترین نهاد است که کودک از همان اوایل کودکی و شکل گیری شخصیت اولین الگوهای رفتاری خود را از خانواده برمی دارد.
وی گفت: در همین راستا خانواده در مشحص کردن مسیر اوقات فراغت ، مهمترین نقش مدیریتی را دارد که با تصمیم گیری صحیح مشخص می کند کودک در محیطی فرهنگی ، هنری و ورزشی اوقاتش سپری شود و یا اینکه تبدیل به کودک کار شود و به دستفروشی در ایام فراغت روی آورد.
وی با تاکید بر اتاق فکرهای تخصصی به منظور جهش در حوزه های مختلف فرهنگی گفت: از اتاق های فکر ، زمینه الگوسازی متناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی برای کودکان و نوجوانان و جوانان فراهم می شود.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان همچنین گفت: فعالیت های صورت گرفته در حوزه اوقات فراغت در سه بخش کانون های فرهنگی و هنری مساجد، حوزه دفاتر قرآن و عترت و مجتمع های فرهنگی و انجمن ها، تشکل ها و کانون های فرهنگی و هنری دنبال می شود.
وی گفت: هم اکنون 387 کانون فرهنگی و هنری مساجد در لرستان فعالیت دارد که 60 درصد انها در روستاها و 40 درصد آنها هم مختص کانون های فرهنگی و هنری مساجد در شهرها است.
بسطامی گفت: در حوزه دفاتر قرآن و عترت نیز بیش از 48 موسسه قرآنی در استان فعال است که در بخش های مختلف مرتبط با موضوعات قرآن اعم از قرائت و روخوانی و تجوید و حفظ قرآن و بخش های مناسبی و محافل انس با قرآن فعالیت می کنند.

** غنی سازی اوقات فراغت اولویت نخست برنامه های کانون است
مدیر روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان لرستان نیز گفت: در حال حاضر با توجه به اینکه نهادهای غیر مرتبط اقدام به برگزاری کلاس ها و کارگاه های غیر تخصصی می کنند ، پرکردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان به معضلی تبدیل شده است.
کمال گل مرادی اظهار کرد: یکی از آسیب های مهم پرکردن اوقات فراغت موازی کاری برخی دستگاه ها در سطح استان است که منجر به کلاس های غیر تخصصی می شود در حالیکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اقدام به برگزاری کارگاه های آموزشی و تربیت غیرمستقیم خلاقیت و اندیشه می کند.
وی با تاکید بر اینکه موازی کاری یکی از آسیب های اوقات فراغت است، بیان کرد: کارگاه های و کلاس های برگزار شده در راستای غنی سازی اوقات فراغت نوجوانان و جوانان باید بر اساس برنامه ریزی و هدفمند باشدو از ارائه موارد تکراری و برنامه های کلیشه خودداری شود.
وی با اشاره به برگزاری کارگاه های عادت به مطالعه و ارائه روش های نوین کتابخوانی در کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان استان افزود: در اینگونه کارگاهها در راستای فرهنگ سازی و نهادینه شدن عادت های صحیح و مهارت آموزی به اعضای کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان استان تلاش می شود.

** نقش خانواده ها در مدیریت غنی سازی سازی اوقات فراغت تاثیر گذار است
مدیر روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان لرستان همچنین گفت: نقش خانواده ها در غنی سازی اوقات فراغت غیرقابل انکار است و مدیریت این اوقات توسط خانواده امری ضروری است چرا که فرزندان به تنهایی قادر به مدیریت و غنی سازی اوقات فراغت نیستند.
گل مرادی بیان کرد: در این راستا مربیان کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان استان با حضور در مدارس و هم اندیشی با اولیای اعضای کانون و دانش آموزان کارگاه های اوقات فراغت را معرفی می کنند.
وی به تاثیرگذاری فضای مجازی در اوقات فراغت کودکان و نوجوانان و نحوه مدیریت خانواده ها در این راستا اشاره کرد و گفت: راه اندازی کانال ها و گروه های فضای مجازی تخصصی و رسمی در اطلاع رسانی و مباحث غنی سازی اوقات فراغت لازم است.
گل مرادی راه اندازی پورتال کودک و برگزاری کارگاه های عادت به مطالعه را از اقدامات مهم کانون پرورش فکری کودکان ونوجوان در جهت غنی سازی اوقات فراغت برشمرد.

**بیش از 80 کارگاه تخصصی جهت غنی سازی اوقات فراغت در کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان لرستان فعال است
مدیر روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان لرستان همچنین گفت: درسال جاری کارگاه های تابستانی با شعار تابستان به یاد ماندنی برای کودکان ونوجوانان برگزار شده است.
گل مرادی ادامه داد: در این کارگاه ها رشته های قرآن، نقاشی، طراحی، سفالگری با دست و چرخ،خوشنویسی، عکاسی، کارگاه های نجوم، انیمیشن سازی، کارگاه دعوت به مطالعه، رباتیک، داستان نویسی، موسقی کودک و نوجوانان ارائه می شود.
گل مرادی همچنین گفت: در ایام تابستان فیلم های تخصصی و تولید کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان در هشت سالن در سطح استان برای مخاطبان پخش می شود.
به گفته وی یک هزار و 700 کودک ونوجوان عضو ثابت کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان استان هستند.

**پربار شدن اوقات فراغت مدنظر مجریان باشد
کارشناس اداره کل ورزش و جوانان لرستان نیز در این میزگرد گفت: اوقات فراغت زمانی فارغ از سایر امور روزمره و شخصی است که غنی کردن اوقات فراغت بیش از پرکردن این زمان مدنظر است و نباید برنامه ای کلیشه ای ، تکراری بی ثمر ، تزریقی و از پیش تعیین شده را به فرزندان تحمیل نمود.
همایون مرآت اظهار کرد: اردوها و برنامه های اوقات فراغت نباید از قالب تخصصی و کارشناسی به نشست های خانوادگی و دوستانه تبدیل شود.
کارشناس اداره کل ورزش و جوانان لرستان با بیان اینکه اجرای برنامه های تکراری و روزمره نباید در زمره برنامه ریزی های غنی سازی اوقات فراغت دستگاه های اجرایی مربوطه قرار گیرد ، افزود: هر حوزه ای باید متناسب با سن مخاطب و هدف دستگاه اجرایی در این راستا برنامه ریزی کند چراکه تداخل سنین مختلف به دلیل کمبود اعتبار آسیب های جدی به مخاطبان وارد می کند.
مرآت تاکید کرد: دایره پرکردن اوقات فراغت باید تخصصی باشد و مسئولان مربوطه از تجریبات تخصصی دستگاه های مربوطه با غنی سازی اوقات فراغت استفاده کنند.
وی ادامه داد:یکی از آسیب های بزرگ به غنی سازی اوقات فراغت نگرش به این امر در برهه ای از زمان است و نباید اوقات فراغت به عنوان کارتابلی در نظر گرفته شود که در برهه ای از زمان باز و پس از مدتی به صورت کلیشه ای بسته شود.
به گفته مرآت در قالب این برنامه ها می توان استعداد های مختلفی را کشف و پرورش و به مراتب بالاتر ارتقا داد.
کارشناس اداره کل ورزش و جوانان لرستان اظهار کرد: در این راستا راه اندازی اتاق های فکر جهت ایجاد برنامه ها و ساز و کارهای بهینه غنی سازی اوقات فراغت لازم است.
مرآت ادامه داد: 65 هزار و 109 نفر سهم اداره کل ورزشو جوانان لرستان از برنامه های غنی سازی اوقات فراغت در استان است.
وی اظهار کرد: از این مجموع سهم 38 هیات ورزشی استان 24 هزار و 877 نفر و سهم شهرستان های تابع 40 هزار و 232 نفر می باشد.
به گفته وی فعالیت های مرتبط با اوقات فراغت این اداره از اوایل تیرماه آغاز و تا 23 شهریور ماه ادامه دارد.

**کوتاه مدت بودن برنامه های غنی سازی اوقات فراغت کودکان ونوجوانان را دچار سردرگمی می کند
مدیرکل آموزش و پرورش لرستان نیز در این میزگرد گفت: مهمترین آسیب غنی سازی اوقات فراغت کوتاه مدت بودن برنامه ها در این ایام می باشد.
خدانظر دریکوند با بیان اینکه با شروع تعطیلات تابستانی هر کدام از دستگاه های اجرایی مربوطه خود را موظف به ارائه برنامه های اوقات فراغت می دانند، ادامه داد: این در حالی است که اول مهر همه پایگاه های اوقات فراغت برچیده می شوند و برنامه ای برای تداوم و شناسایی استعدادها وجود ندارد و کودکان ونوجوانان دچار سردرگمی می شوند.
دریکوند اظهار کرد: پس از تعطیلات تابستانی مراکز فعال در حوزه غنی سازی اوقات فراغت بسیار اندک هستند در حالیکه در طول تابستان باید استعدادها شناسایی و به مراکز فعال در طول سال معرفی شوند.
وی ادامه داد: یکی دیگر از آسیب های جدی غنی سازی اوقات فراغت موازی کاری دستگاه های مربوطه می باشد که در صورت هماهنگی و تعامل دستگاه ها خدمات رسانی بهتری ارائه خواهد شد.
دریکوند برگزاری جشنواره های اختتامیه کارگاه ها و کلاس های اوقات فراغت در سطح استان را توصیه کرد و گفت: با این اقدام خانواده ها در جریان کیفیت و تاثیرگذاری و شناسایی استعدادهای کودکان و نوجوانان قرار خواهند گرفت.
وی بیان کرد: در برخی موارد نیز خانواده ها با کلاس های اوقات فراغت دانش آموزان را سرگرم می کنند و از طرفی خیلی آگاهی از نوع مطالبه خانواده ها در خصوص اوقات فراغت وجود ندارد.
مدیرکل آموزش و پرورش لرستان گفت: خانواده ها بیشتر تحت تاثیر فضاهای ایجاد شده توسط دستگاه های مربوطه اوقات فراغت قرار دارند و دارای برنامه ای در این زمینه نیستند.

**خانواده ها رکن اصلی در غنی سازی اوقات فراغت هستند
مدیرکل