به نقل از «ایرنا»

انقلاب اسلامی؛ قیامی برای نان یا آرمان؟

تاریخ انتشار: ۱۲ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۸۶۰۹۱۳

تهران- ایرنا- ماهیت اقتصادی و یا سیاسی انقلاب اسلامی موضوعی است که بار دیگر در کانون تحلیل‌های سیاسی قرار گرفته است؛ فعالان سیاسی با اشاره به شعار«استقلال؛ آزادی و جمهوری اسلامی»، استبداد و وابستگی شاه را عامل برانگیختن مردم عنوان کرده اند هر چند نقش فقر و فاصله طبقاتی را هم در بروز این پدیده بی تاثیر نمی‌دانند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار سیاسی ایرنا؛ مباحث نظری، انقلاب اسلامی را جزو انقلاب های کلاسیک اجتماعی دسته بندی کرده است. انقلابی که با همراهی طبقات سنتی و جدید شهری با بسیج توده ای گسترده و به رهبری امام خمینی (ره) باعث دگرگونی در ساختار سیاسی و بافتار اجتماعی شد. اما اینکه انگیزه و محرک مردم برای سرنگونی رژیم شاهنشاهی چه بوده، به تازگی مورد بحث قرار گرفته است. این مساله وقتی اهمیت می یابد که در سال های اخیر همزمان با بالا گرفتن مشکلات اقتصادی، برخی جریان های معاند با مقایسه وضعیت زندگی دوران پیش و پس از انقلاب، ناکامی انقلاب اسلامی در برآورده کردن وعده هایش را القا می کنند.
در اعتراض های دی ماه 96 که به گفته «محمد رضا باهنر»، 80 شهر کشور را درگیر کرد، گروهی از قشرهای محروم جامعه که به شکل سنتی از حامیان انقلاب اسلامی محسوب می شدند به همراه شماری از جوانان با سردادن شعارهایی ساختارشکنانه نارضایتی خود را از وضعیت اقتصادی ابراز کردند رویدادی که شگفتی همگان را برانگیخت. در این چارچوب، پرسشی که پس از چهار دهه از وقوع انقلاب اسلامی باردیگر مطرح می شود این است که مردم برای بهبود وضعیت اقتصادی قیام کردند یا استبداد و وابستگی عامل محرک آنها برای سرنگونی رژیم پهلوی بود؟
بیشتر کنشگران سیاسی که در آستانه چهل سالگی انقلاب اسلامی با ایرنا به گفت وگو پرداختند با اشاره به شعار «استقلال؛ آزادی و جمهوری اسلامی» بر خواست مردم برای از بین بردن وابستگی و استبداد تاکید کردند؛ هر چند عوامل اقتصادی را در بروز انقلاب بی تاثیر نمی دانستند.

**فقر عامل انقلاب نبود
«بهزاد نبوی» از مبارزان و زندانیان سیاسی پیش از انقلاب در این باره می گوید: انقلاب ما، انقلاب علیه فقر نبود زمانی که انقلاب شد 2-3 سال بود که قیمت نفت به شکل جهشی بالا رفته بود که از نظر درآمدی تحولی بزرگ در یک کشور محسوب می شد. آن سال ها با شیر پاکتی که در مدارس توزیع می شد، بچه‌ها فوتبال بازی می کردند. پس شرایط مادی جامعه به گونه ای نبود که بتوان گفت فقر عامل انقلاب بوده است.
وی یادآور شد: نمی توان به صراحت گفت در آن سال ها فقر نبود، اما در حدی فراگیر نبود که فی المثل مردم در سطل های زباله دنبال غذا بگردند، در کل وضع اقتصادی قابل قبول بود. همه شما جوانان شنیده و خوانده اید که شعار و ایده آل اصلی انقلاب، «استقلال آزادی، جمهوری اسلامی» بود. برخی مارکسیست ها نظیر چریک های فدایی خلق مقابل آن، شعار «نان، مسکن و آزادی» سر می دادند، ولی کسی به دنبال آن شعارها نرفت.
نبوی در واکنش به اعتراض های دی ماه 96 تاکید کرد: شما جوان ها آن زمان نهایتا 7 تا 13 سال داشتید و هیچ کدامتان قدرت درک و لمس شرایط آن زمان را ندارید. شما با من که زمان پیروزی انقلاب 36 سال داشتم و 7 سال زندان را طی کرده بودم و مزه کابل کف پا را چشیده بودم، فرق دارید. جوانان چون شرایط آن روز را از نزدیک لمس نکرده و اتفاقات آن دوران را در کتاب ها یا روزنامه های خوانده اند و در ضمن عملکردهای غیرقابل دفاع ما را دیده یا می بینند، ممکن است تصور مثبتی نسبت به رژیم گذشته داشته باشند. در واقع بسیاری از این جوانان مخالف وضع موجود هستند و به همین دلیل به جمع تطهیرکنندگان می پیوندند.
نبوی با بیان این که عمده ترین ایده آل، آرمان و شعارهای انقلاب مقابله با استبداد و وابستگی بود، افزود: شعار استقلال در مقابل وابستگی و آزادی و جمهوری اسلامی (یا دموکراسی) برابر استبداد مطرح می شد، ولی جوانان امروز چون آن دوره را درک نکرده اند، امکان لمس آن شعارها را ندارند.

**مردم در بدترین شرایط در پی استقلال و آزادی هستند
«غلامحسین کرباسچی» شهردار پیشین تهران و از زندانیان سیاسی رژیم شاه با بیان اینکه شعار اصلی انقلاب، «استقلال آزادی و جمهوری اسلامی» بود، گفت: وقتی بحث دخالت خارجی یا استقلال کشور مطرح می شود با وجود همه تنگناها اکثریت جامعه نسبت به استقلال و آزادی کشور حساسیت نشان می دهند یعنی حتی اگر در بدترین شرایط اقتصادی از مردم بپرسید چه می خواهند، ممکن است نان شب هم نداشته باشند ولی دنبال استقلال، آزادی و اسلام به مفهوم واقعی آن هستند.
وی اظهار داشت: انقلاب و شعارهای اصلی آن میان مردم جایگاه خودش را دارد اما مردم از عملکرد برخی از مسئولان و نهادها رضایت ندارند. این رضایت نداشتن به معنای این نیست که در پی شعاری غیر از استقلال و آزادی هستند.

*** استقلال و ایستادگی مقابل قدرت ها بزرگترین دستاورد انقلاب است
«جواد منصوری» عضو حزب منحله ملل اسلامی و از زندانیان سیاسی دوران شاه درباره شعارهای برخی از جوانان در اعتراض های دی ماه 96 گفت: چرا نسل جوان حرف های ما را باور نمی کنند؟ به نظرم حرف های ما را باور می کنند منتها چون مساله و مشکلی دارند نمی خواهند آن را تایید کنند و تلاش دارند ما را نادیده بگیرند. به من می گویند به زندان رفتید که چه شود؟ انقلاب کردید که چه کار کنید؟ یا چرا وضع به این شکل است؟ به آنها می گویم آن زمان آمریکایی ها مملکت را اداره می کردند. می گویند الان هم بیایند اداره کنند! آنها اینطور با ما صحبت می کنند برای آنها استقلال معنایی ندارد می دانید چرا؟ چون استقلال مساله آنها نیست ولی اگر تحت حکومت پهلوی زندگی می کردند معنی وابستگی را متوجه می شدند. جوانان امروز فقط به فکر حل مشکل اقتصادی و فرهنگی خودشان هستند این مساله اصلی و جدی است.
وی ادامه داد: در حکومت وابسته شاه، نه تنها تصمیم گیرنده اصلی آمریکایی ها بودند بلکه با تصویب قانون کاپیتولاسیون (مصونیت اتباع آمریکایی در ایران) عملا حاکمیت حقوقی مملکت از دست رفت. این قانون ذلت بار تا لحظه انقلاب اسلامی پا برجا بود و شورای انقلاب در فروردین 58 آن را لغو کرد.
منصوری یادآور شد: در زمان شاه چند شهرستان و روستا به بهداشت، آب، برق، راه، مدرسه و دانشگاه دسترسی داشت؟ من این چیزها را جزو دستاوردهای انقلاب نمی دانم بلکه دستاورد بزرگ انقلاب را استقلال و ایستادگی مقابل قدرت های بزرگ می دانم.
وی یادآور شد: جوانان در پی آزادی به معنای خاص هستند چون استقلال دارند. دشمنان ما به صراحت می گویند جمهوری اسلامی حکومتی مستقل است. اما در خصوص آزادی این سوال را مطرح می کنم آیا در کشور آزادی نیست؟ آیا در سایت ها و روزنامه ها هر چی دلشان می خواهند نمی نویسند؟ آزادی که الان داریم با دوران پهلوی قابل مقایسه نیست. جوانان نخست باید بدانند که چرا انقلاب شد بعد بیاییم درباره اتفاقات پس از انقلاب سخن بگوئیم. باید پرونده انقلاب و پس از انقلاب را جدا کنیم.

**جوانان با حواس پنجگانه محیط خفقان و رفتار وحشیانه رژیم شاه را درک نکرده اند
محمد رضا باهنر که وی هم سابقه زندان در رژیم سابق را دارد، با تاکید بر اختناق سیاسی آن دوران در پاسخ به پرسشی در خصوص تلاش برای تطهیر کارنامه سیاه رژیم شاه، گفت: این رفتارها زیاد عجیب نیست 68 درصد جمعیت کشور پس از انقلاب به دنیا آمدند و زیر 40 سال دارند آنها با حواس پنجگانه محیط خفقان و رفتار وحشیانه عمال رژیم شاه را درک نکرده اند.

**اگر به گذشته برگردیم مردم باز انقلاب می کنند
«غلامعلی رجایی» از زندانیان سیاسی پیش از انقلاب در پاسخ به این پرسش که مردم با آگاهی از شرایط امروز کشور اگر به چهل سال قبل برگردند، چه خواهند کرد، گفت: با وجود رژیم وابسته ای که با دین و علما مخالف بود و آزادی ها را بر نمی تابید و فعالیت احزاب را تحمل نمی‌ کرد و مطبوعات و کتاب سانسور می کرد، آیا مردم انقلاب نمی کردند؟ البته که انقلاب می کردند.

**انقلاب برای نان هم بود
«صادق خرازی» دبیر کل حزب ندای ایرانیان با بیان اینکه انقلاب اسلامی وجوه مختلفی داشت، گفت: اگر کسی بگوید انقلاب مردم ایران فقط ایدئولوژیک بود و اقتصادی نبود اشتباه است. انقلاب مردم ایران ابعاد مختلفی داشت. بخشی ایدئولوژیکی و اعتقادی، بخشی هم اقتصادی و بر اثر نابرابری‌های اجتماعی بوده است. بحران طبقات اجتماعی مردم حاشیه را علیه مردم متن شهرها به طغیان می کشاند.
وی افزود: انقلاب اسلامی همه ابعاد را داشت اما چون رهبری انقلاب با یک عالم دینی بود طبیعی است که جنبه های مذهبی و ایدئولوژیک انقلاب قوی تر می شد. وقتی چند ماه بعد از پیروزی انقلاب پدیده ای مانند جنگ و تجاوز به وجود می آید، حماسه وارد مبارزات و ادبیات مقاومت مردم می‌شود و این پیوند میان ادبیات و حماسه و مقاومت جریانی تولید می کند. انقلاب اسلامی برخوردار از مبنای اعتقادی بود اما امروز نسبت به معاش مردم بی توجهی شده ضرورت دارد نسبت به مسائل انقلاب بازخوانی شود.
در توضیح دیدگاه های طرح شده از سوی فعالان سیاسی و با بررسی آماری می توان به این نتیجه رسید که تقسیم درآمد حاصل از فروش 6 میلیون بشکه نفت بر جمعیت 36 میلیونی در سال 57 و مقایسه آن با درآمد حاصل از فروش زیر 2 میلیون بشکه نفت (بطور میانگین) و تقسیم آن بر جمعیت 81 میلیونی در سال 97 ، پس از پیروزی انقلاب دلیل پایین آمدن تولید ناخالص داخلی و در نهایت کم شدن قدرت خرید مردم در چهاردهه اخیر بوده است.
بالا بودن ﺳﺮﺍﻧﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﯽ در دهه 50 خورشیدی موجب ﺭﻓﺎﻩ ﯾﮑﺴﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ نشد. این منابع درآمدی به جای توسعه متوازن، بیشتر در شهرهای بزرگ هزینه می شد. این در حالی است که دولت های پس از انقلاب با یک سوم درآمد حاصل از فروش نفت (درمقایسه با سال های آخر سلطنت) به مقدار زیادی توانستند با تخصیص منابع برای رفع تبعیض در مناطق محروم کشور و بالا بردن سطح بهداشت، آموزش و توسعه راه های مواصلاتی و زیرساخت ها و... تقریبا امکانات را میان مناطق مختلف، متوازن تقسیم کنند.
بر این مبنا ادعای عناصر ضدانقلاب درباره بهتر بودن شرایط معیشتی در رژیم سابق چیزی جز اتکای بیش از اندازه آن رژیم به پول نفت نیست؛ درآمدی که به اشکال مختلف به جای کم کردن محرومیت و فقرزدایی در مناطق روستایی و دورافتاده کشور صرف خرید های نظامی و تجملات در شهرهای بزرگ می شده است.
اینکه عوامل سیاسی و فرهنگی چون استبداد و وابستگی عامل اصلی نارضایتی از رژیم شاه بوده و خواسته های اقتصادی سهم کوچکی از مطالبات مردم را داشته است، به آن معنا نیست که پس از انقلاب، مسئولان نسبت به وضعیت اقتصادی کشور بی توجهی یا کم کاری نشان داده اند. به رغم موفقیت های بزرگ در زمینه توسعه انسانی و علمی، دولت های پس از انقلاب به مانند گذشته همچنان نتوانسته اند کشور را از وابستگی به پترودلارها (دلارهای نفتی) خارج کنند و درآمدهای نفتی بخش زیادی از بودجه سالانه کشور را به خود اختصاص داده است.
از سوی دیگر وقوع جنگ تحمیلی و صرف هزینه های هنگفت برای بازسازی، مدیریت نامناسب، اقتصاد رانتی، بها ندادن به تولید داخلی، افزایش جمعیت فعال و تحریم و... مجموعه عواملی بوده است که نگذاشت خدماتی که شایسته مردم ایران است ارائه شود. با این حال بالا بودن شاخص های توسعه انسانی نشان می دهد نظام جمهوری اسلامی با پیگیری اصلاحات ساختاری همچون مردمی کردن اقتصاد، کم کردن وابستگی به درآمدهای نفتی و اصلاحات در نظام مالیاتی، ظرفیت رشد اقتصادی و بهبود شرایط را دارد.
سیام**3202**2021** 9053

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۸۶۰۹۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی: