ادعای ترکیه در مورد پروژه گاپ قانعمان نکرد
تاریخ انتشار: ۲۵ شهریور ۱۳۹۶ | کد خبر: ۲۵۸۰۳۵۰۱
به گزارش جام جم آنلاین، در چهارسال اخیر نامش به برجام گره خورده است، ولی از ۱۱ سال گذشته در کنار دیگر موضوعات معمول سیاست خارجی به دیپلماسی آب نیز علاقمند بوده و همین موضوع باعث شده که مطالعات جدی و تخصصی در این زمینه داشته باشد، چنان که در سال ۱۳۹۵ کتاب «دیپلماسی آبهای فرامرزی و نظام بین الملل» را منتشر کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
سید عباس عراقچی، در ۲۲ اردیبهشت سال گذشته، در مراسم رونمایی از این کتاب با اشاره به سابقه علاقمندیاش به موضوع دیپلماسی آب تصریح کرد: درگیری من با این موضوع از ۱۰ سال پیش آغاز شد؛ زمانی که در اداره کل حقوقی وزارت امور خارجه مشغول به کار شدم و با مسایل حقوقی آب و آبهای فرامرزی روبهرو شدم. از جمله مشکلی که ما با عراق در حوزه اروندرود داشتیم، مجموع اطلاعات و گزارشهایی را از این موضوع جمعآوری و مکتوب کردم و کنار گذاشتم، در ژاپن نیز با شهردار توکیو در موضوع کنترل هدر رفت آب در شبکههای شهری گفتوگو کردم و در آن جا با دیپلماسی دیگری به نام دیپلماسی آب مجازی آشنا شدم.
معاون وزیر امور خارجه، در مصاحبه با ایسنا در مورد دیپلماسی آب، با بیان این که بحران آب در خاورمیانه به بحرانی بسیار جدی تبدیل شده و هر روز این بحران عمیق تر و وخیمتر میشود، خاطرنشان کرد: این احتمال وجود دارد که جنگهای آتی در این منطقه بر سر موضوع آب باشد.
این دیپلمات ارشد کشورمان در این گفتوگوی یک ساعته که متن کامل آن به شرح زیر است، در مورد ابعاد فنی و سیاسی مسائل آبی و زیست محیطی مطرح بین ایران و کشورهای افغانستان و ترکیه و همچنین موانع و چالشهای پیش روی پنج کشور ساحلی دریای خزر برای رسیدن به رژیم حقوقی جدید به تفصیل سخن گفت و در پایان صحبتهای خود به نکته حاشیهای مهمی اشاره کرد.
سید عباس عراقچی، در مورد جایگاه دیپلماسی آب در سیاست خارجی ایران و عرصه جهانی اظهارکرد: موضوع آب، تامین منابع آبی، مقابله با کم آبی و همچنین چگونگی استفاده ازحوزههای آبی مشترک از گذشته، جزو مسائل سیاست خارجی بوده و در وزارت امور خارجه کشورمان نیز مورد توجه قرار گرفته است.
معاون حقوقی و بین الملل وزارت امور خارجه، با بیان اینکه هر یک از مسائل مرتبط با آب متناسب با موضوعشان در ادارات مختلف وزارت خارجه مورد بحث و بررسی قرار میگیرند، تصریح کرد: در چند دهه اخیر آب تبدیل به یک دغدغه جهانی شده و در همین چارچوب «دیپلماسی آب» و علمی به نام «سیاست آب» یا «هیدروپالیتکس» شکل گرفته است، چنان که در حال حاضر در برخی از دانشگاههای معتبر دنیا این رشتهها تدریس میشوند.
این مقام مسوول در وزارت امور خارجه، ادامه داد: در چند سال اخیر در کشور ما نیز مساله آب و کمبود آن به یک موضوع جدی و حساس تبدیل شده است و ابعاد مختلف حتی امنیتی به خود گرفته است.
عراقچی افزود: با توجه به اهمیت این موضوع، در وزارت امورخارجه نیز سعی شده است که تمرکز بیشتری بر روی دیپلماسی آب به وجود آید. در همین چارچوب و با توجه به ابعاد حقوقی و بینالمللی دیپلماسی آب، این موضوع در معاونت حقوقی و بینالمللی وزارت خارجه مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
تعیین دستیار ویژه برای دیپلماسی آب
وی اعلام کرد: در راستای مسائل مورد اشاره، بخشی به نام دیپلماسی آب در این معاونت شکل گرفته و دستیار ویژهای سرپرستی این بخش را برعهده دارد. البته به نظر میرسد در ساختار جدید وزارت امور خارجه، دیپلماسی آب جایگاه ویژه و جدیتری خواهد داشت و به صورت متمرکزتر بر روی آن کار خواهد شد.
عراقچی در مورد تشکیل کمیته آب در وزارت خارجه، نیز توضیح داد : در جریان مذاکرات اخیر ایران و افغانستان بر تشکیل پنج کمیته کاری بین دو کشور توافق شد که یکی از این کمیتهها، کمیته آب است.
معاون وزیر امور خارجه گفت: مسئولیت هر کدام از کمیتهها با یکی از معاونین وزیر در وزارتخانههای مختلف است اما همه این کمیتهها زیر نظر وزیر امور خارجه فعالیت میکنند. در همین راستا مسئولیت کمیته آب به معاونت حقوقی و بینالملل دستگاه دیپلماسی سپرده شده است. این کمیتههای پنچ گانه، تاکنون یک بار در ایران تشکیل جلسه دادهاند و جلسه بعدی آنها در افغانستان خواهد بود، گرچه هنوز زمان دقیق آن مشخص نیست.
وی در پاسخ به این سوال که در مورد آب، سه موضوع تالابهای هامون، رود هیرمند و رودخانه هریرود بین ایران و افغانستان مطرح است و تاکنون در کمیته آب چه بحث هایی در مورد این سه موضوع انجام شده است؟، خاطرنشان کرد: در کمیته آب که بین ایران و افغانستان تشکیل شده است، چهار موضوع را بررسی میکنیم که شما سه موضوع آن را اشاره کردید. موضوع اول مربوط به تالابهایهامون و اکوسیستم این منطقه است. متاسفانه به دلیل بیتوجهیهایی که در سالهای گذشته صورت گرفته و همچنین تغییرات اقلیمی، خیلی از تالابها به سمت خشک شدن رفته اند و برخی از آنها خشک شدهاند. خشک شدن تالابها منجر به ایجاد مشکلاتی در زمینه کشاورزی و همچنین محیط زیست از جمله تولید گرد و غبار شده است و اکنون یکی از موضوعات مشترک بین ما و افغانستان که هر دو نیز با آن روبرو هستیم، همین قضیه است.
قدیمی بودن معاهده هیرمند، دلیل بر بیاعتبار بودن آن نیست
معاون وزیر امور خارجه گفت: در مورد رودخانه هیرمند معاهدهای بین ما و افغانستان از سالهای قبل منعقد شده است ولی قدیمی بودن این معاهده دلیل بر بیاعتبار بودن آن نیست. از نظر دولت ایران و افغانستان این معاهده کماکان معتبر است. آب رودخانه هیرمند از افغانستان سرچشمه میگیرد، وارد خاک ایران میشود، از تالابهای هامون میگذرد و دوباره به خاک افغانستان باز میگردد. حقابهای بر همین اساس برای ایران و افغانستان در نظر گرفته شده که ما همچنان به آن پایبند هستیم. البته در مورد نحوه اجرا و مکانیزم بهرهبرداری از آب وهمچنین مسائل مرزی مربوط به این رودخانه گفتوگوهایی دراین کمیته انجام شده است.
عراقچی افزود: طبیعتا حقابه ما از رودخانه هیرمند امری جدا از حقابه محیط زیست است. این روزها فقط کشورها و مردم نیستند که از حقابه برخوردارند بلکه محیط زیست و طبیعت نیز حقی از این موضوع دارند. اگر حقابهای برای ایران و افغانستان قائل هستیم باید حقآبهای نیز برای طبیعت در نظر بگیریم و اجازه دهیم که روال طبیعی رودخانهها و تالابها ادامه پیدا کند و به حیات خود ادامه دهند. بنابراین در مورد رودخانه هیرمند غیر از مسائل اجرایی و مکانیزمهای اجرای توافق که باید روی آن بحث و گفتوگو کنیم، در ارتباط با حقآبه طبیعت و محیط زیست نیز رایزنی هایی در حال انجام است و این موضوع مورد توجه دو کشور قرار گرفته است.
رودخانه هریرود، پروندهای باز بین ایران وافغانستان است
مسوول کمیته آب ایران و افغانستان ادامه داد : موضوع سومی که بین ایران و افغانستان مطرح است، بحث رودخانه هریرود است. هنوز هیچ رژیم حقوقی بین ما و افغانستان و همچنین کشور ترکمنستان که به نوعی در این موضوع شراکت دارد، ایجاد نشده است. رودخانه هریرود، پروندهای باز بین ما و افغانستان است. یکسری مطالعات فنی انجام شده است تا مشخص شود سرچشمههای تامین آب برای این رودخانه چه نقاطی هستند. کدام نقاط ایران و افغانستان در ارتباط با این رودخانه بالادست و کجاها پاییندست هستند. در مورد این رودخانه یکسری بحثهای فنی در کنار بحثهای حقوقی و سیاسی وجود دارد که در کمیته مورد اشاره در حال بحث و گفتوگو در مورد آنها هستیم تا ببینیم آبی که در این منطقه وجود دارد، چگونه باید بین دو کشور تقسیم شود. هدف نهایی ما رسیدن به یک رژیم حقوقی مورد توافق بین دو طرف است و امیدوارم مذاکرات مربوطه سریعتر آغاز شود.
همکاریهای مشترک تهران و کابل در حوزه آب
معاون وزیر امور خارجه، خاطر نشان کرد: موضوع چهارمی که در کمیته آب در حال بحث و رایزنی در مورد آن هستیم، همکاری دو کشور ایران و افغانستان در حوزه آب است. معتقدیم که مسائل آبی لزوما نباید به منازعه، مقابله و درگیری منجر شود، بلکه میتوان از آن به عنوان موضوعی جهت همکاری استفاده کنیم.
این دیپلمات ارشد کشورمان، تصریح کرد: اگر تاریخ را مطالعه کنید، میبینید که آب همیشه یک موضوع بوده است، گاهی موضوعی بین دو روستا، دو شهر و گاهی بین دو کشور و دو ملت. در تاریخ جنگهای زیادی بر سر آب ایجاد شده است ولی جالب است به این نکته توجه کنیم که همکاریها در ارتباط با موضوع آب هم زیاد بوده است حتی بیشتر از جنگ در ارتباط با آب. کشورها، قومیتها، ملیتها و شهرها و روستاها در اکثر موارد در ارتباط با موضوع آب به تفاهم رسیدهاند و اکنون این ایده مطرح است که ایران و افغانستان نیز علاوه بر سه موضوع مطرح شده که مسائل حقوقی، سیاسی و فنی هستند همکاریهایی نیز در زمینه آب داشته باشند.
وی در پاسخ به این سوال که این همکاریها به چه نحو خواهد بود؟ اظهار کرد: این همکاریها میتواند به صورت اجرای پروژههای مشترک دنبال شود به نحوی که دو کشور از منافع این پروژهها بهرهمند شوند. میتوانیم منابعی که در دو کشور وجود دارد را بین هم تقسیم کنیم. مثلا ممکن است در برخی از نقاط افغانستان آب فراوان وجود داشته باشد، از طرف دیگر ما هم نیروی کار و تکنولوژی مورد نیاز را در اختیار داریم، میتوانیم در پروژههای مشترک کشاورزی، باغداری، ماهیگیری و ... از این تواناییها و امکانات استفاده کنیم. مثلا زمینهایی اختصاص داده شود که آب آن از سوی یکی از طرفین تامین شود و کشورمقابل نیز نیروی انسانی، بذر و یا دانش مورد نیاز را تامین کند و سپس منافع حاصله بین دو طرف تقسیم شود. البته اینها ایدههای خام هستند و هنوز پروژهای تعریف نشده است؛ اما در جریان گفت وگوهای انجام شده هر دو طرف ازپی گیری چنین ایدههایی استقبال کردهاند.
عراقچی با بیان اینکه ریاست کمیته آب بین ایران و افغانستان با او است و معاونان وزرا از وزارتخانه های کشاورزی، نیرو و همچنین سازمان محیط زیست در این کمیته حضور دارند، گفت: لذا وقتی در کمیته آب بحث همکاری بر سر موضوع آب مطرح میشود، طبیعی است که دوستان ما در وزارت جهاد کشاورزی مسئول میشوند که این پروژهها را تعریف و طراحی کنند به نحوی که در دور بعدی مذاکره با طرف افغانستانی آنها را بر سر میز مذاکره ارائه دهیم.
این مقام مسئول در وزارت امور خارجه، در پاسخ به این سوال که از مدت ها قبل مذاکرات آبی بین ایران و افغانستان آغاز شده و به نظر میرسد، این گفتوگوها تاکنون به نتایج موفقی نرسیده وحتی مساله آب بین ایران و افغانستان به یک موضوع امنیتی تبدیل شده است؟ گفت: موضوع آب یک موضوع حیاتی به معنای واقعی کلمه است لذا برای همه کشورها و همه دولتها موضوع مهمی بوده و هست.
وی با تاکید بر این که نحوه تقسیم کردن و بهرهبرداری مشترک از منابع آبی، موضوعات بسیار مهم در حوزه های آبی مشترک هستند، ادامه داد: همانطور که شما اشاره کردید بین ایران و افغانستان معاهدهای به نام معاهده هیرمند وجود دارد که در ارتباط با آن دهها سال مذاکره شده تا دو طرف توانستهاند به توافق برسند، گرچه بعد از توافق نیز حرفها، نقلها و مباحثی نیز همچنان مطرح بوده است. در واقع میخواهم با ذکر این مثال این نکته را یاد آوری کنم که رسیدن به توافق در ارتباط با اینگونه موضوعات زمانبر است. این واقعیت را باید در نظر داشته باشیم که تغییرات اقلیمی و کاهش نزولات آسمانی از یک طرف و همچنین افزایش جمعیت و گسترش صنعت و کشاورزی باعث شده که میزان آب شیرین در منطقه خاورمیانه هر چه بیشتر کاهش پیدا کند و این مسائل بر حساسیت های موضوع آب افزوده است.
معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه عوامل ذکر شده، بحران آب در خاورمیانه را به بحران بسیار جدی تبدیل کرده است و هر روز این بحران عمیق تر و وخیم تر میشود، خاطرنشان کرد: وقتی آب نباشد به دنبال آن بیکاری، فقر، مهاجرت و مسائل امنیتی پیش میآید و حتی ممکن است باعث درگیری و منازعه بین دو کشور، دو شهر، دو قبیله و یا دو روستا شود بنابراین با توجه به این مسائل، طبیعی است که تصمیمگیری در مورد منابع آبی که بین دو کشور مشترک است، هر روز به یک موضوع جدیتر و سختتر تبدیل شود و حتی ممکن است با منافع و امنیت ملی آن کشورها گره بخورد، بنابراین درچنین فرآیندی مذاکرات سختتر و پیچیدهتر میشوند و به دنبال آن رسیدن به توافق هم سختتر خواهد بود. این یک امر روشن است و در مورد مسائل آبی بین ایران و افغانستان نیز صدق میکند.
احتمالا جنگهای آتی در خاورمیانه، بر سر موضوع آب خواهد بود
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به کمبود آب شیرین درخاورمیانه آیا این احتمال وجود دارد که در آینده نزدیک شاهد جنگ بر سر آب در این منطقه باشیم؟ گفت: بله، این احتمال وجود دارد. جنگ آب یک موضوع جدید نیست، همیشه وجود داشته است و سالها به عنوان یک خطر جدی در خاورمیانه به آن توجه شده است. این احتمال وجود دارد که جنگهای آتی در این منطقه بر سر آب باشد. اما تاریخ برای ما درسهای زیادی دارد. طبق تجربیات تاریخی، زمینههای جنگ بر سر موضوع آب، میتواند به همکاری در این زمینه منجر شود و به همان دلیل، آب در سیاست خارجی اهمیت زیادی پیدا کرده است.
عراقچی تاکید کرد: ارزیابیهای بینالمللی نشان میدهد که تا سال ۲۰۲۵ کل منطقه خاورمیانه رسما به عنوان منطقه خشک شناخته خواهد شد که ایران نیز شامل آن میشود. این وضعیت تا سال ۲۰۵۰ به مراتب وخیمتر خواهد شد و کمبود آب و خشکسالی به یک موضوع بسیار، بسیار جدی برای کشورهای خاورمیانه از جمله ایران تبدیل خواهد شد و حتی ممکن است بخشهایی از سرزمین ایران به طور کامل یا به میزان زیاد به خاطر این موضوع از حیز انتفاع ساقط شوند. بعضا در اخبار میشنویم که ادارات فلان شهرجنوبی کشور در ایام تابستان به خاطر شدت گرما، ساعت یک بعدازظهر تعطیل میشوند یعنی این شهر از ساعت یک بعدازظهر تا غروب که هوا خنک شود کارایی ندارد و ساعت استفاده از روز کاهش پیدا میکند. به نظر می رسد در سالهای آتی این گونه مشکلات به شکل گسترده تری ایجاد خواهند شد.
این مقام مسئول در وزارت امور خارجه، با بیان اینکه در ارتباط با بحران مورد اشاره دو تدبیرکلی درعرصه جهانی وجود دارد، گفت: تدبیر اول تامین منابع آب از خارج از کشور است وتدبیر دوم مدیریت منابع آب در داخل کشور است.
وی با بیان اینکه در هر دو تدبیر مورد اشاره سیاست خارجی نقش ایفا میکند، در پاسخ به این سوال که به چه میزان امکان دارد که بتوانیم آب را از خارج به داخل کشورمنتقل کنیم؟ گفت: در ایران نیز ایدههایی در این زمینه وجود دارد که از برخی از کشورهای اطراف آب تامین شود، اما اینکه چقدر از لحاظ فیزیکی میتوان این ایده ها را عملیاتی کرد یک موضوع دیگر است. اکنون تعدادی از کشورهایی که کم آب هستند که از طریق حفر کانالهای ویژه آب را از کشورهای پرآب به داخل کشورشان منتقل میکنند.
معاون وزیر امور خارجه، با تاکید بر اینکه در مورد مدیریت منابع آب و اینکه چگونه از آب موجود استفاده بهینه کنیم، سیاست خارجی نقش مهمی دارد، به موضوع آب مجازی نیز اشاره کرد و گفت: منظور از آب مجازی این است که بررسی شود برای تولید یک کالا چقدر آب مصرف شده است، مثلا در مورد کالایی مثل برنج از زمان نشاء تا برداشت به چه میزان آب استفاده می شود. میزان آبی که در این فرایند مورد استفاده قرار گرفته است را آب مجازی میگویند. برخی اوقات آمارهای غیرقابل باوری در مورد استفاده از آب در محصولاتی که تولید میشود، مطرح میشود، مثلا بر اساس برخی از آمارهای اعلام شده، در تولید یک کفش چرمی نزدیک به ۴۵ الی ۵۰ هزار لیتر آب مصرف میشود.
آیا بهتر نیست کالایی که آب زیادی مصرف میکند را از خارج وارد کنیم و خودمان ...
وی ادامه داد: در واقع آب مجازی به ما میگوید به این موضوع توجه کنید که برای تولید یک کالا چقدر آب مصرف میشود و از دیگر سو این موضوع را مطرح میکند که اگر کشوری کم آب است، بهتر است کالایی را تولید کند که آب کمی مصرف میکند و کالاهای پر آب را از خارج تهیه کند بنابراین در همین چارچوب کشورها در تجارت خارجی باید به سمت تجارت هوشمند حرکت کنند و عامل آب را در این هوشمندی در نظر بگیرند. مثلا ما به عنوان کشوری کم آب، باید بررسی کنیم که برای تولید برخی از محصولات کشاورزی چقدر آب مصرف میکنیم و بعد از آن، در این مورد فکر کنیم که آیا بهتر نیست کالایی که آب زیادی مصرف میکند را از خارج وارد کنیم و خودمان به سمت تولید کالاهایی برویم که آب کمتری مصرف میکنند؟
عراقچی با بیان اینکه این موضوع نیز ارتباط مستقیمی با سیاست خارجی و تجارت خارجی دارد، گفت: در چارچوب این مقوله بحث کشتهای فراسرزمینی نیز مطرح میشود؛ مثلا شما میخواهید کالایی را تولید کنید که به آب فراوان احتیاج دارد، شما میتوانید با توافق با کشوری که از آب زیادی برخوردار است، کالای مورد نظر را در آن کشور تولید کنید و سپس محصولات را به داخل کشورتان منتقل کنید. کشورها میتوانند در این زمینه با یکدیگر قرارداد ببندند. مثلا کشورهایی که پرآب هستند و زمینهای حاصل خیزشان بیشتر از مورد نیازشان است، میتوانند زمین کشاورزی در اختیار کشورهایی قراردهند که کم آب هستند و این کشورها با استفاده از منابع آبی موجود کالای مورد نظر خود را تولید کنند.
معاون وزیر امور خارجه افزود: موضوع دیگر در این زمینه، بهینهسازی مصرف، اصلاح الگوی مصرف و اصلاح الگوی سیستمهای کشت و آبیاری است. هر کدام از این موضوعات برای خودشان دارای تکنولوژی و دانش هستند. تعداد
منبع: جام جم آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۸۰۳۵۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی: